İki uçlu duygudurum bozukluğu, iki uçlu mizaç bozukluğu gibi isimlerle de bilinen eskiden manik depresif hastalık da denen psikiyatrik bir hastalıktır. Bilim çevrelerinde Bipolar Bozukluk ismi kabul görüyor.

Bipolar bozuklukta 2 aşırı uçta ruhsal dönem yaşanır, zaten hastalık da ismini buradan alır(bi:iki, polar:uç). 2 aşırı uçtaki dönem arasındaki kalan süreçte aylar boyu iyilik hali sürebilir.

Bir uçta depresyon, diğer uçta ise mani (veya maninin biraz hafif formu “hipomani” ) vardır. Bazen iki dönemin özelliklerinin birlikte görüldüğü de olur.




Depresyonda hayattan keyif alamama, halsizlik yorgunluk, enerji azalması, uyumak isteyip de uyuyamama veya aşırı uyuma şikayeti ön plandayken mani döneminde enerji artışı, aşırı neşelilik veya öfkelilik, öz güven patlaması, az uykuyla çok dinç olma görülür.

Uç vakalarda gerçeklikle bağlantı yitirilebilir. Örneğin mani evresinde bazen özgüven o kadar artar ki kişi özel biri olduğuna inanabilir. Mesela isterse uçabileceğini, günlerce koşabileceğini, peygamber gibi ulu bir konumda olup tanrıyla konuşabileceğini düşünür. Depresyonda ise değersizlik hissi aşırı bir şekilde artıp kişinin iç organlarının eriyip gittiği, yok olmaya başladığı inancı yerleşebilir.

Hipomani maninin hafif formudur.  Gerçeklikle bağ henüz kopmamıştır. Neşe, yaratıcılık ve girişkenlik artar. Kişi de bundan memnundur ancak değişikliklerin pek farkına varamaz dolayısıyla genelde doktora başvurmaz. Kulağa çok hoş gelen bu dönemin korkutucu yanı ise ardından tedavisi zor bir mani veya depresyon döneminin habercisi olmasıdır.

Şunu unutmamak gerekir ki bu yazılan temel belirtilerde elbet farklılıklar olabilir. Depresyonun ve maninin belirtileri kişiden kişiye değişir.

Toplumda son yıllarda gün içinde duygusal iniş çıkışları olanlara “Bipolar” denilmeye başlansa da bu gerçeği yansıtmamaktadır. Anlık(dakikalar saatler süren) mod değişklikleri olan insanlar muhtemelen bipolar bozukluk hastası değildir!!! Bipolar bozuklukta oluşan mod değişiklikleri günler haftalar bazen aylar sürer ve verilen tepkiler kişinin yaşadığı olumlu veya olumsuz olaylardan çoğu zaman bağımsızdır. Örneğin mani dönemindeki bir kişiye üzücü bir haber verilirse de enerjisi azalmaz, hırçınlığı veya neşesi değişmez, durgunlaşmaz. 




Depresyonla Farkı Nedir?

Temel fark bipolar bozuklukta depresif dönemler yanı sıra mani veya hipomani dönemlerinin de görülmesidir. Major Depresyon hastalığı olanlarda manik veya hipomanik dönem gözlenmez.


 Kimlerde Görülür?

Dünyada yüz kişiden ikisinde görülmekte. Din, dil, ırk, meslek, cinsiyet farkı gözetmeden ortaya çıkabilir. Bulaşıcı bir hastalık değildir.

Stresli olaylar hastalığın yalnızca ortaya çıkışını kolaylaştırabilir hastalığa sebep olmaz! Bipolar Bozukluk tansiyon gibi diyabet gibi bir hastalıktır. Nasıl bir kişi “dur ben bir tansiyon hastası olayım” deyip de hasta olamıyorsa bu bipolar bozuklukta da geçerlidir. Bir gün hastalık çıkar gelir kapıyı çalar. Kişinin iradesinden bağımsız olarak hastalanır. Kimse isteyerek hasta olmaz, olamaz.

 

Bipolar Bozukluğu Olanların Çocuklarında Risk Var mıdır?

Genetik geçişi olabilse de sorumlu gen bölgesi belirsizdir. Hatta tıpa tıp aynı genetik özelliklere sahip tek yumurta ikizlerinde bile bir ikizde hastalık varsa diğerinde görülme oranı %60-80 oranındadır, yani kesin değildir. Anne veya babada varsa çocuklarda görülme riski 4 kat artabilir. Tabii ki çocuklarda yüzde yüz hastalık görülecek anlamına gelmez.




Kesin Tanı Nasıl Konulur?

Tanı psikiyatri hekiminin muayenesi sonucunda konulur. Şu ana kadar tanı koyduracak bir test bulunamamıştır ancak bazı hastalarda diğer hastalıklardan ayırt etmek için bazı kan tahlilleri, beyin MR'ı gerekebilir. Halk arasında hastalığın lityum eksikliğinden kaynaklandığı kanısı yanlıştır.

 

Nasıl Tedavi Edilir?

Bipolar bozukluk tedavisinde ilaçlar olmazsa olmazdır. Hem manik veya depresif dönemlerde bu dönemi geçirmek için hem de belirtisiz dönemlerde dengeyi devam ettirmek için farklı sınıflardan ilaçlara ihtiyaç vardır.

Psikoterapiler de ana tedaviye yardımcı olur. Özellikle hastaların ve ailelerinin hastalığı anlamaları açısından çok yararı vardır.

 

Gebelerde ve Emziren Kadınlarda Bipolar Bozukluk

Gebelik planı mutlaka psikiyatristle paylaşılmalıdır. Seçilen dönem, ilaç çeşitleri, lohusalık dönemi planlanmalıdır. Her kişi özelinde bir plan yapılır ve ilaçlar risk-yarar analizine göre verilir.

 

Kaç yıl ilaç kullanmalı?

Günümüzde neredeyse tüm bilimsel çalışmalar tedavinin uzun sürmesi gerektiğini göstermektedir.

 

Çalışmaya Engel midir?

Hastalık belirtilerin olduğu mani – depresyon dönemleri dışında çalışılabilir.

 

Askerliğe Engel midir?

Bipolar bozukluk tanısı yoklamada şubeye bildirilmelidir. Bipolar bozukluk tanısı olanlar hastalığın tekrarlayıcı özelliğinden dolayı askerlikten muaf tutulurlar.


"Bende Bipolar Bozukluk var galiba. Ne yapmalıyım?"

Size bipolar bozukluk olabileceğinizi düşündüren psikiyatrik şikayetlerinizi, psikiyatrik hastalığı olan akrabalarınızın listesini, tanı konulmuş hastalıklarınızı, kullandığınız ilaçları not edin ve sizi iyi tanıyan bir yakınınızla psikiyatri hekimine başvurun.